Konten dari Pengguna

15 Contoh Geguritan Tema Pendidikan yang Menarik

Kabar Harian
Menyajikan beragam informasi terbaru, terkini dan mengedukasi.
25 April 2025 19:45 WIB
·
waktu baca 8 menit
comment
0
sosmed-whatsapp-white
copy-link-circle
more-vertical
Tulisan dari Kabar Harian tidak mewakili pandangan dari redaksi kumparan
Ilustrasi Contoh Geguritan Tema Pendidikan. Foto: Unsplash/witsarut sakorn.
zoom-in-whitePerbesar
Ilustrasi Contoh Geguritan Tema Pendidikan. Foto: Unsplash/witsarut sakorn.
ADVERTISEMENT
Geguritan atau puisi dalam bahasa Jawa. Geguritan awalnya digunakan untuk sindiran kepada para raja. Tetapi seiring waktu digunakan sebagai karya sastra yang bisa diambil dari berbagai tema, seperti contoh geguritan tema pendidikan ini.
ADVERTISEMENT
Tema pendidikan dalam geguritan tidak hanya menjadi sarana untuk menyampaikan nilai-nilai moral dan etika, tetapi juga menjadi media untuk menggugah kesadaran masyarakat akan pentingnya ilmu pengetahuan.

Contoh Geguritan Tema Pendidikan

Ilustrasi Contoh Geguritan Tema Pendidikan. Foto: Unsplash/nirat.
Contoh geguritan tema pendidikan banyak dicari siswa untuk membantu menyelesaikan tugas bahasa Jawa. Hal ini karena geguritan mampu menyampaikan pesan dengan cara yang menyentuh dan mudah dipahami melalui bait-bait berirama.
Dikutip dari buku Geguritan Nurcaya Nursada: Karya Sastra Etnik Moderasi karya I Made Wiradnyana (22023: 13), sastra Jawa yang merupakan puisi tradisional Jawa yang didahului dengan kalimat sun gegurit atau sun anggurit yang berarti aku mengarang atau membaca.
Dengan memahami dan menciptakan geguritan bertema pendidikan, siswa tidak hanya menyelesaikan tugas sekolah, tetapi juga belajar tentang nilai-nilai kehidupan, seperti kerja keras, rasa hormat kepada guru, dan pentingnya menuntut ilmu demi masa depan yang lebih cerah.
ADVERTISEMENT
Inilah contoh geguritan tema pendidikan yang menarik sebagai bahan referensi.

1. Perjuangan Guru

Karya: Isti Mukarromah
Sliramu tansah digugu lan ditiru
Marang kabeh muritmu
Atumu nora tahu nesu
Senajan aku tansyah kleru
Rupamu nyenengne ati
Pocapanmu ngademne ati
Tasah gemi nastiti, ngati-ati
Menehi elumu kanti tliti
Ora tahu ngraso suntuk
Anggonmu mulang wuruk
Supoyo muridmu nora ketubruk
Dadi wong pinter
Lan nora keblinger
Senajan kauripan nggadang nantang
Nanging tetep maju perang
Lan biso gayeng uripe
Ngrasakne jaman emase
Saka rekasane ing jaman biyene

2. Hyang Baskara

Banyu telaga akinclong-kinclong
Kataman cahyaning Hyang Baskara
Sliwering manuk kang golek ijon
Kumelap angrengga pesawangan
Nanging sawuse surup srengenge
Gambar ing telaga ilang musna
Peteng sepi samun ing wengi.
Padhang-petenge atining manungsa
ADVERTISEMENT
Abang birune gumantung karsane Gusti.

3. Cita-citaku

Karya: Yunda Dayanti
Esuk budhal sekolah
Sore nyekel buku
Awan daknggo turu
Mung arep nggayuh cita-citaku
Yen dak roso ora ono wektu dinggo senenge atiku
Aku sinau saben dina
Tansah manut dhawuhe wong tuwaku
Supaya aku dadi bocah pinter
Ing tembe bisa mujudake cita-citaku
Bisa mendhem jero lan mikul dhuwur marang wong tuwa
Bisa mulyakne wong tuwaku
Lan utamane bisa bekti marang wong tuwaku
Ya mung kanti cita-cita iki aku bisa semangat
Semangat sinau
Lan uga semangat nggayuh kabeh keinginanku.

4. Guruku

Karya: Sutapa, W.R
Wingi nalika sikil iki
Tumapak sandhuwure bumi
Durung paja-paja ngerti ha, na, ca, ra, ka
Alip, ba’, ta’, apa dene good morning teacher!
ADVERTISEMENT
Lumakuning srengenge wis ganti
Panyawangku dadi padhang terawangan
Rasaku sangsaya … Ora bisa dakgambarake
Sih tresnamu nabet njanget
Sajroning atiku
Lamun tanpa panjenengan
Bisa apa aku nepaki bumi iki ?
Leladimu marang aku
Oora timbang karo piwalesku
Bu guru, pak guru jangkahku isih adoh
Uripku isih nyamut-nyamut
Sethithik setetes bun esuk iku wis cukup
Tinimbang banyu sekendhi
Marakake ati mati
Lepasen lakuku
Lilakna labuh labetmu
Dakumbare gagasanku
Sedyaku kasembadan
Donga pangestumu
Nuntun marganing sedyaku

5. Sinau Kanggo Masa Depan

Sinau iku dudu beban,
Nanging cahya ing peteng dalan.
Kawruh dadi kunci panguripan,
Nuntun urip tumuju kamulyan.
Guru koyo lintang padhang,
Madhangi ati sing kadang petang.
Nggawe bocah dadi wasis,
Supaya bangsa dadi gagah lan manis.
ADVERTISEMENT
Sekolah papan ngudi kawruh,
Ngajak siswa mbangun swarane ruh.
Ora mung maca lan nulis,
Nanging uga ngleluri kabudayan sing tulus.
Ayo para mudha, aja lali,
Ngudi ilmu saben dina iki.
Amarga masa depan sumunar,
Yen kita sinau kanthi sabar.

6. Sekolah, Gapura Kawruh

Sekolah dudu papan dolanan,
Nanging gapura mlebu kamardikan.
Ana guru, ana pepadhang,
Ngilangake peteng, nguripi pangangen-angen.
Saben esuk mlaku menyang sekolah,
Kanthi buku, tas, lan pangarep-arep.
Ngudi ilmu, ngudi kaendahan,
Kanggo nggayuh masa depan gemilang.
Ayo sinau kanthi tekun,
Aja mung turu lan meneng wae.
Amarga ilmu iku bandha sejati,
Sing ora bakal ilang nganti pati.

7. Nguber Cita-Cita

Cita-citaku kaya lintang,
Sumunar ing langit petang.
Sanadyan adoh panggonane,
Tak lakoni dalane kanthi tekad lan sabar atine.
ADVERTISEMENT
Aku kepengin dadi dokter,
Mbantu wong lara tanpa gender.
Ngobati dudu mung badan,
Nanging uga ati sing kelangan harapan.
Sinau saben dina ora gampang,
Kadang kesel, kadang bingung.
Nanging cita-cita dadi semangatku,
Ndadekake aku ora gampang mundur saking laku.
Yen saiki aku isih cilik,
Nanging impenku gedhe kaya gunung merapi.
Tak tulis ing ati kanthi niyat,
Supaya uripku ora mung munggah-turun tanpa makna sing kuat.

8. Maca, Jendhela Donya

Buku iku kanca sejati,
Nuntun pikir, nyawiji ati.
Maca saben dina tanpa jemu,
Kaya lelampah menyang donya kang gemuyu.
Saka buku aku ngerti akhlak,
Saka maca aku bisa mikir becik.
Donya jembar daklewati,
Senadyan aku lungguh ing pojok kursi.
Maca iku ora mung hobi,
Nanging dalan nggayuh mardika ati.
ADVERTISEMENT
Kawruh mlebu tanpa dipaksa,
Kaya banyu mili nyirami rasa.
Ayo kanca, padha padha maca,
Supaya ora bodho, ora kuwalik rasa.
Kita bangun bangsa cerdas,
Kanthi buku, kita melu nyinau wasis.

9. Laku Sinau

Wayah esuk nganti wengi,
Aku sinau ora kendhat ati.
Sanadyan mripat wis leren,
Nanging atiku ora gelem kapiran.
Buku dadi pepadang wengi,
Pulpen dadi gamane ati.
Lemah kering, tangan reged,
Nanging tekadku tetep kenthel lan padhet.
Aku ngerti urip ora gampang,
Kudu ngadhepi rintangan kang malang.
Nanging sinau dudu mung kewajiban,
Iki perjuangan nggayuh kamulyan.
Yen liyane turu karo ngimpi,
Aku tangi karo tujuan sejati.
Sinau iku perjuangan suci,
Kanggo masa depan sing luwih becik lan mulyani.

10. Reuni

Karya: Djoko Waluyo
ADVERTISEMENT
Sawise lawas pisah
Ketemu wis padha dadi simbah
Rambut-rambut putih, pasuryan padha malih
Pethuk gapyuk rerangkulan nyuntak sakehing rasa kapang
Ati trenyuh mripat kekembeng luh
Wor suh karo rasa bungah
Guyu-guyu renyah kaya nalika isih bocah
Dhek biyen nate dadi sakukuban
Njur padha pisah dalan, nepusi lelakone sowang-sowang
Lungit angelangut, lam-lamen jaman kesaput pedhut
Nganti wancine srengenge dhoyong ngulon
Beja, dene isih bisa sapatemon
Dhuh Gusti ingkang Maha mirah
namung saged muji Syukur Alhamdulillah
Gene isih menangi kumpule balung pisah

11. Guru Pambimbing Uripku

Guru, kowe cahya kang sumunar,
Nuntun kawruh tanpa kendhat sabar.
Saben tembungmu kaya embun seger,
Ngobati ati, nguwatake pikir.
Panjenengan ora mung ngajar aksara,
Nanging uga ngajar budi pekerti utama.
ADVERTISEMENT
Tindak tandukmu dadi tuladha,
Tumrap murid sing ngudi kasampurnan jiwa.
Aku sujud tanpa nyembah,
Matur nuwun tanpa upah.
Guru, pahlawan tanpa semat,
Tansah ana ing ati nganti tumekaning pat.
Ngormati guru dudu mung nganggo lisan,
Nanging kudu kanthi laku lan pangerten.
Amarga saka panjenengan,
Aku ngerti apa tegese urip lan pangarep-arep ing temben.

12. Sinau Kunci Donya

Sinau iku kunci sejati,
Kanggo mbukak lawang masa depan abadi.
Tanpa kawruh, urip kaya ngumbara,
Tanpa arah, mung ngoyak bayang-bayang langka.
Ilmu ora katon, nanging kuwate nggegirisi,
Kaya geni sing bisa madhangi ati.
Saben huruf sing daktulis,
Dadi tangga munggah nggayuh prestasi sing manis.
Donya iki jembar lan makarya,
Nanging mung kang sinau sing bisa ngreksa.
Ayo padha semangat ngudi kawruh,
ADVERTISEMENT
Supaya urip ora lumebu ing kabut peteng kang lusuh.
Sinau ora mung tugas sekolah,
Nanging bekal kanggo urip kang cerah.
Kita kuwi cikal bakal bangsa,
Yen gelem sinau, mesthi bakal bisa.

13. Sertifikasi Guru

Karya: Aris Irianti
Sertifikasi Guru
Kabeh wong wis padha krungu
Apa maneh ana kalangan guru
Nanging… kanthi sertifikasi guru mau
Apa bocah-bocah banjur mituhu
Ora wani karo Guru
Mugiya kanthi sertifikasi iki
Para siswa tambah bekti
Sinau ana sekolah kang mligi
Mantep, karep sajroning ati
Kanthi sertifikasi guru iki
Para guru ana kang ndaftar haji
Uga akeh kang tuku mersi
Nanging kang utama
Kanthi sertifikasi guru iki
Para siswa tambah prestasi
Lan bekti marang Ibu Pertiwi
Lan marang kang gawe urip pati
ADVERTISEMENT

14. Nglestarèkaké Lingkungan Sekolah

Sekolah iki omah kang suci,
Papan ngudi kawruh sing resik lan rapi.
Kita kudu ngrawat, ora mung sinau,
Supaya lingkungan tetep ayem lan subur tanpa owah.
Aja nglumpukake sampah sembarangan,
Jaga kebersihan ing saben papan.
Saka kantin nganti lapangan,
Lingkungan sehat, pikirane cetha lan terang.
Tansah nguri-uri tanduran ing taman,
Agar asri lan adem koyo taman panggonan.
Mbeling ora sah, sing penting ngajeni,
Yen lingkungan resik, ati dadi tentrem lan rukun.
Ayo kanca kabeh padha melu,
Nglestarèkaké lingkungan, ora mung ngomong doang.
Kita sekolah iki rumah kabeh,
Nglindhungi supaya tetep lestari nganti tembe.

15. Toleransi ing Sekolah

Toleransi iku ajaran luhur,
Mratelakake welas asih tanpa wates.
Sanajan beda-beda agama lan suku,
Kita padha ngurmati, ora dadi benci utawa rebut.
ADVERTISEMENT
Saben wong duwe pandangan,
Nanging kita ora perlu munggah atine.
Ayo ngormati sesama,
Amarga ing sangisore langit iki, kabeh padha manunggal.
Sekolah dadi papan sinau,
Ora mung ilmu, nanging uga budi pekerti.
Toleransi dadi landasan,
Supaya ora ana sengketa lan rasa sengit ing hati.
Yen kita bisa ngormati lan ngerti,
Donya iki bakal dadi luwih tentrem.
Ayo kanca padha guyub rukun,
Ngluhurake toleransi, nggayuh damai lan tentrem.
Itulah contoh geguritan tema pendidikan yang menarik sebagai bahan referensi. Cobalah untuk membuat geguritan dengan bahasamu sendiri. (Umi)