Konten dari Pengguna

30 Contoh Sisindiran Bahasa Sunda agar Tidak Salah Paham

Kabar Harian
Menyajikan beragam informasi terbaru, terkini dan mengedukasi.
28 Februari 2024 20:36 WIB
·
waktu baca 7 menit
comment
0
sosmed-whatsapp-white
copy-link-circle
more-vertical
Tulisan dari Kabar Harian tidak mewakili pandangan dari redaksi kumparan
Ilustrasi contoh sisindiran bahasa Sunda. Foto: usnplash/Brett Jordan
zoom-in-whitePerbesar
Ilustrasi contoh sisindiran bahasa Sunda. Foto: usnplash/Brett Jordan
ADVERTISEMENT
Makanan khas Sunda, seblak, sangat populer di tengah masyarakat. Selain makanan khasnya, pembaca perlu tahu juga soal sisindira sebagai kesastraan bahasa Sunda. Pelajari contoh sisindiran bahasa Sunda supaya bisa lebih mengenal hal tersebut.
ADVERTISEMENT
Dikutip dari buku Bahasa Indonesia jilid 1 karya Agus Trianto, kata sisindiran dalam bahasa Sunda berarti bentuk puisi yang biasa dikenal dengan pantun. Terdpat dua bagian dalam sisindiran, yaitu cangkang (sampiran) dan eusi (isi).
Sisindiran adalah karya sastra tradisional di Sunda yang sudah berkembang dari sebelum tahun 1600M. Selain sisindiran, pada masa itu, ada pula carita pantun, dongeng, dan jangjawokan mantra.

Macam Sisindiran Bahasa Sunda

Ilustrasi contoh sisindiran bahasa Sunda. Foto: unsplash/uji kanggo gumilang
Dikutip dari buku Seni Tutur Madihin: Ekspresi Bahasa dan Sastra Banjar karya Abdul Salam, berikut ini adalah macam sisindiran beserta penjelasannya.

1. Paparikan

Paparikan adalah salah satu jenis dari puisi Sunda yang disebut sisindiran yaitu suatu puisi yang dibangun oleh cangkang yang tidak mengandung arti, yang diikuti oleh isi yaitu arti sesungguhnya. Hubungan antara "cangkang" dan arti sesungguhnya ditunjukkan dengan hubungan struktural suara dan pola.
ADVERTISEMENT

2. Rarakitan

Kata rarakitan mengandung arti rakit atau berpasangan. Disebut rarakitan karena kata pada awal baris bagian sampiran diulangi lagi pada awal baris di bagian isi.

3. Wawangsalan

Wawangsalan adalah bentuk sisindiran di mana kalimatnya mengandung sebuah teka-teki. Wawangsalan terdiri atas dua baris. Baris pertama atau sampiran mengandung wangsal yang harus ditebak. Baris kedua atau isi mengandung isi tebakan.

Contoh Sisindiran Bahasa Sunda

Berikut ini adalah sisindiran bahasa Sunda dan artinya yang bisa dipelajari agar pembaca tidak mudah salah paham saat bergaul dengan orang Sunda.
1. Rarasaan melak cau
Teu nyaho mun melak jahe
Rarasaan matak lucu
Teu nyaho mun matak rehe
Perasaan nanam pisang
Tak tahu menanam jahe
Perasaan bikin lucu
Tak tahu bikin sepi
ADVERTISEMENT
2. Majar manéh cengkéh konéng
Kulit peuteuy dina nyiru
Majar manéh lengkéh konéng
Kulit beuteung mani nambru
Menurutmu cengkih kuning
Kulit pete di atas nyiru
Menurutmu langsing kuning
Kulit perut buncit sekali
3. Nini-nini mawa cai
Langsung mawa ti susukan
Nini-nini lari pagi
Langsung pingsan na tanjakan
Nenek-nenek bawa air
Langsung ngambil dari parit
Nenek-nenek lari pagi
Langsung pingsan di tanjakan
4. Kudu Pahili Jeung Nangka
Wadhana kana karanjang
Kudu apik jeung berseka
Sangkan Sehat hirup urang
Pasti bingung dengan nangka
Masukkan ke dalam keranjang
Harus bagus dan bersih
Agar hidup kita sehat
5. Apik pengen buah belimbing
Sukun lan buah dikirm
Apik pengen jadi pemimpin
Lamun rakyat nambah miskin.
ADVERTISEMENT
Jangan mau buah belimbing
Sukun dan buah dikirim.
Jangan mau jadi pemimpin.
Kalau menambah rakyat miskin.
6. Kuliah di Jatinangor
Di ditu euweuh batur
Mun diajar ulah bangor
Bisa katinggaleun batur
Pergi kuliah di Jatinangor
Di sana tidak ada orang lain
Jika Anda belajar untuk tidak mengganggu
Bisa berada di belakang orang lain
7. Cai pinuh dina gelas
Pindah ka sumur ngan sakeclakeun
Hirup kudu janten waras
Ulah saukur neang pipasaeun
Air di dalam gelas sudah penuh
Pergilah ke sumur itu sebentar saja
Hidup harus waras
Jangan hanya mencarinya
8. Meuli ketan jeung wadahna
Dipakeu hajat kiparat
Masing rajinnya ibadah
Ngalap ganjaran akherat
Beli lem dan wadahnya
Ini digunakan sebagai keinginan
ADVERTISEMENT
Semua orang rajin beribadah
Raihlah pahalanya di kemudian hari
9. Arjuna putra pandawa
Dunungan cepot dawala
Itu saha itu saha
Kupat kepot dinu bala
Arjuna anak pandawa
Bosnya Cepot Dawala
Itu siapa itu siapa
Goyang-goyang di tempat berantakan
10. Tolombong ipis salapis
Carangka mah nu biasa
Ngomong Inggris mani tapis
Hanjakal Sunda teu bisa
Tolombong tipis sekali
Carangka mah yang biasa
Ngomong Inggris lancar sekali
Tapi sayang bahasa Sunda enggak bisa
11. Poe Saptu poe Kemis
Salasa heuleut-heuleutan
Saha itu muril kumis
Leumpangna eundeuk-eundeukan
Hari Sabtu hari kamis
Selasa kadang-kadang
Siapa itu yg melintir kumis
Jalannya bergoyang-goyang
12.Itu wayang ieu wayang
Teu kawas wayang arjuna
Itu hayang ieu hayang
Teu kawas hayang ka dinya
ADVERTISEMENT
Itu wayang ini wayang
Tak seperti wayang arjuna
Ini mau itu mau
Tidak seperti mau ke kamu
13. Ulah ilok dahar timun
Timun eta loba getahna
Ulah ilok diuk ngalamun
Ngalamun eta teu aya gunana
Jangan makan mentimun
Mentimun memiliki banyak getahnya
Jangan duduk dan bermimpi
Bermimpi tentang hal itu tidak ada gunanya
14.Liliwetan make dulang
Disuluhan ku palapah
Saha wae nu resep tutulung
Bakal meunang ganjaran ti Allah
Cara menggunakan baki
Dipicu oleh kulit kayu
Siapapun yang suka membantu
Akan mendapat pahala dari Tuhan
15. Ka mana silaturahmi
Teu hilap nyandak seupaheun
Jalma nu alus budi pekerti
Pasti loba nu resepeun
Tempat bertemu
Jangan lupa makan siang
Orang baik mempunyai perilaku yang baik
ADVERTISEMENT
Pasti banyak orang yang menyukainya
16. Kudu pahili jeung nangka
Wadahan kana karanjang
Kudu apik jeung berseka
Sangka sehat hirup urang
Durian tertukar dengan nangka
Tempatnya dikeranjang
Harus teliti dan pintar
Agar sehat hidup kita
17. Aya listrik di masigit
Caangna kamana-mana
Aya istri jangkung alit
Hanyakal geuning waria
Ada listrik di masjid
Cahayanya terang benderang
Ada perempuan tinggi langsing
Tapi ternyata waria
18. Peuyeum Bandung dikalapaan
Beuteung melendung euewuh bapaan
Tape Bandung di kasih kelapa
Perut bunting tak ada bapaknya
19. Sing getol nginum jajamu
Nu guna nguatkeun urat
Sing getol néangan élmu
Nu guna dunya ahérat
Mereka yang ingin minum teh
Yaitu untuk memperkuat pembuluh darah
Yang rajin mencari ilmu
ADVERTISEMENT
Itu untuk dunia selanjutnya
20. Aya nangka dina dahan
Mani alus katempona
Ulah waka bobogohan
Bisi teu lulus sakolana
Ada nangka di dahannya
Mani terlihat baik
Jangan berkencan
Seandainya dia tidak lulus sekolah
21. Susuru opat ngajajar
Katinggang ku daun jati
Guguru kapalang ajar
Cara kembang burung jadi
Susuru empat berbaris
Dipinggang dengan daun jati
Keluar dari pengajaran
Cara membuat bunga burung
22. Ka warung meuli katuncar
Sakalian meuli jahe
Mun budak kedul diajar
Hanjakalna ke geus gede
Pergi ke toko untuk membeli kartu
Pernah membeli jahe
Jika anak malas belajar
Sayangnya itu besar
23. Lamun maneh boga keris
sok paehan lauk hiu
lamun maneh bisa basa inggris
sok naon hartina i love you
ADVERTISEMENT
Jika Anda memiliki belati
sering membunuh hiu
jika anda bisa berbahasa inggris
apa maksudnya I Love You?
24. Ari lampit-lampit hoé,
méja mah da méja makan.
Ari nampik-nampik baé,
ulah bari jeung moyokan.
Ini siang dan malam,
mejaku adalah meja makan.
Ari menolak,
jangan mengejek.
25. Daun manggu jukut kalimusa,
mawa titiran ti Cipacing,
malem Minggu geus biasa,
dibaturan ku anak ucing.
daun mangga rumput kalimusa,
bawa tip dari Cipacing,
Minggu malam adalah hal yang biasa,
ditemani oleh anak kucing.
26. Angsana tangkal angsana,
angsana sisi astana,
kamana atuh kamana,
kamana atuh cintana
Angsana tangkal angsana,
Adanya di sisi kuburan,
kemana kamu pergi,
dimana cintanya?
27. Ka Bandung kuring ka bandung
ADVERTISEMENT
Sukajadi keur marema
kaduhung kuring kaduhung
heunte jadi ka manehna
Saya pergi ke Bandung
Sukajadi untuk marema
aku minta maaf, aku minta maaf
tidak demikian baginya
28. Diputer-puter paseukna
ari pek beunang talina
diincer-incer lanceukna
ari pek meunang adina
Bermain-main
ayo lepaskan talinya
Saudara Diincer
Aku akan menjemput adikku
29. Disasamping tuluy dikabayaan
Didandanan dipupur siga nyi ronggeng
Kahayang kudu ningali kana kaayaan
Tong nepi lapur nepi ka nonggeng
Memasang kain memakai kebaya
Berdandan seperti penari berwajah ayu.
Keinginan sesuai kemampuan saja
Jangan sampai jatuh tersungkur malu
30. Ning kerenceng Nunggang Kreta
Nunggang kopas ning Cijawa
Wong nyeleweng akeh cerita
Akhire lepas wibawa
Ke Krenceng naik kreta
Naik angkot ke Cijawa
ADVERTISEMENT
Orang nyeleweng banyak bicara
Akhirnya lepas wibawa
Tiga puluh contoh sisindiran bahasa Sunda diulas agar tidak salah paham saat ingin menggunakannya. Dengan memahami sisindiran, pembaca sekaligus memelihara dan melestarikan karya sastra tradisional dari daerah Sunda ini. Selamat melestarikan budaya!