Konten dari Pengguna

8 Kultum Bahasa Jawa yang Mampu Menenangkan Jiwa

Kabar Harian
Menyajikan beragam informasi terbaru, terkini dan mengedukasi.
13 April 2025 18:41 WIB
·
waktu baca 7 menit
comment
0
sosmed-whatsapp-white
copy-link-circle
more-vertical
Tulisan dari Kabar Harian tidak mewakili pandangan dari redaksi kumparan
Ilustrasi Kultum Bahasa Jawa. Foto: Unsplash/Dom Fou
zoom-in-whitePerbesar
Ilustrasi Kultum Bahasa Jawa. Foto: Unsplash/Dom Fou
ADVERTISEMENT
Kultum merupakan salah satu bentuk ceramah singkat yang sering disampaikan menjelang salat berjamaah, baik dalam bahasa Indonesia maupun bahasa daerah. Kultum bahasa Jawa biasanya disampikan di daerah pulau Jawa.
ADVERTISEMENT
Mengutip buku 52 Kultum Favorit Untuk Muslimah, Zakiah Nur Jannah & Noor Hafild, (2023: 1), kultum dinilai sebagai seni, yakni seni menyampaikan sesuatu kepada orang banyak dengan durasi waktu tidak banyak.

Kultum Bahasa Jawa

Ilustrasi Kultum Bahasa Jawa, Foto: Unsplash/Stem List
Dalam menyusun kultum yang efektif, penting untuk memilih tema yang relevan dengan kondisi jamaah. Berikut adalah contoh kultum bahasa Jawa yang mampu menenangkan jiwa pendengarnya.

1. Kultum Tentang Bersyukur

Sedulur-sedulur sing kinurmatan, ayo kita tansah eling lan waspada, amarga Gusti Allah maringi nikmat ora ana enteke. Saka nikmat sehat, rejeki, nganti nikmat iman lan Islam. Nikmat kuwi kadhang ora katon, nanging penting banget kanggo urip.
Syukur kuwi ora mung nganggo lisan, nanging kudu ditindakake nganggo ati lan tumindak. Yen kita syukur, Gusti Allah bakal nambah nikmat kuwi. Nanging nek kita lali syukur, malah bisa dicabut nikmate.
ADVERTISEMENT
Contone gampang, wong sing syukur marang rejeki sithik, bakal ngrasakake ayem tentrem. Nanging wong sing ora syukur sanajan duwe akeh, atine tetep ora wareg. Syukur iku kunci supaya urip kita tansah tentrem lan barokah.
Mula, mari kita nglatih awake dhewe supaya luwih syukur. Syukur nalika seneng, luwih-luwih syukur nalika ana ujian. Muga-muga Gusti Allah nuntun kita dadi hamba sing tansah syukur lan nampa berkah sakabehing wektu.

2. Kultum Tentang Berbagi

Sedulur-sedulur jamaah sing dak hormati, ing dina iki ayo padha kita rembugan bab berbagi. Berbagi utawa sedekah iku sawijining amal becik sing disenengi dening Gusti Allah lan bisa ngilangake dosa-dosa kita.
Gusti Allah maringi janji, sapa wae sing gelem berbagi, rejekine bakal ditambah. Kaya dene banyu sing mili, ora bakal entek nanging malah nambah manfaat kanggo liyane. Sapa sing nyenengake liyan, Gusti Allah bakal nyenengake dheweke.
ADVERTISEMENT
Berbagi ora mung dhuwit, nanging bisa awujud wektu, tenaga, ilmu, utawa pitulungan. Yen kita duwe pangan luwih, ayo dibagekake karo tangga teparo. Yen weruh wong butuh pitulungan, ayo kita nulungi.
Ayo padha ngleksanani berbagi ing urip saben dina. Ora kudu akeh, sing penting tulus. Berbagi iku dudu ngurangi, nanging nandur kabecikan sing bakal panen berkah.

3. Kultum Tentang Sholat Lima Waktu

Para jamaah rahimakumullah, salah siji pondhasi penting agama Islam yaiku sholat lima wektu. Sholat iku dudu mung kewajiban, nanging uga panglipur ati lan penghubung langsung karo Gusti Allah.
Sholat lima wektu yaiku Subuh, Dhuhur, Ashar, Maghrib, lan Isya. Saben wektu duwe berkah lan fadhilah dhewe-dhewe. Sholat kuwi kaya ‘tameng’ saka maksiat. Kaya sabda Nabi Muhammad saw, “Sholat kuwi bisa nyegah soko tumindak ala lan mungkar.”
ADVERTISEMENT
Nanging kadhang kala, akeh wong sing isih males sholat, nunda-nunda nganti lali. Padahal, sholat kuwi sing bakal dadi pisanan dihisab ing akhirat. Yen apik sholate, insyaAllah apik kabeh amal liyane.
Ajak anak-anak lan keluarga supaya padha seneng sholat. Nganti tekan pungkasan umur, aja nganti ninggalake sholat. Muga-muga kita kabeh kalebu hamba sing istiqomah ing sholat.

4. Kultum Tentang Pentingnya Bekerja Keras

Para sedulur sing kinurmatan, dina iki ayo padha ngelingi pentingé kerja keras. Ing agama Islam, kerja keras iku kalebu ibadah, yen dilakoni kanthi niat sing bener lan halal. Gusti Allah ora seneng marang wong sing males-malesan lan mung ngarep-arep bantuan liyan.
Nabi Muhammad saw kuwi conto nyata wong sing kerja keras. Wiwit cilik wis dagang, nganti dadi pemimpin umat, tetep makarya lan ora seneng bermalas-malasan. Mula, kita kudu nyonto semangaté Nabi.
ADVERTISEMENT
Rejeki kuwi ora tiba saka langit tanpa usaha. Kudu digayuh nganggo usaha lan doa. Wong sing kerja keras lan sabar bakal diparingi berkah saka arah sing ora disangka-sangka. Lan kerja keras uga bisa ngangkat derajat lan martabat kulawarga.
Amargi iki, ayo padha nyengkuyung budaya kerja keras, jujur lan tekun. Aja gampang nyerah, amarga saben usaha mesti ana ganjarané. Muga-muga Gusti Allah maringi kekuwatan lan kasabaran kanggo terus makarya.

5. Kultum Tentang Menghindari Zina

Para jamaah, kita kabeh ngerti yèn zina iku kaluputan gedhé ing agama Islam. Zina ora mung ngrusak pelaku, nanging uga ngrusak kulawarga lan masyarakat. Gusti Allah nglarang zina kanthi tegas lan maringi paukuman abot marang sing nindakake.
Ing Qur’an, Gusti Allah ngendika: "Aja cedhak-cedhak karo zina." Artiné ora mung dilarang nindakake, nanging nyedhaki wae wis ora kena. Contoné ndelok tontonan sing ora pantes, pacaran tanpa nikah, utawa dolanan HP kanggo hal sing ora bener.
ADVERTISEMENT
Zina bisa njerumusake wong menyang dosa lan nyebabake ati dadi peteng. Uga bisa ngilangake berkah urip, nyebabake penyakit, lan ngrusak masa depan. Mula kudu dijaga pandelengan, dijaga pergaulan, lan luwih becik nikah yen wis siap.
Mula ayo padha ngreksa awake dhewe lan kulawarga saka bahaya zina. Ayo ngisi wektu karo kegiatan positif, ngaji, sinau, lan kerja. Muga-muga Gusti Allah maringi kita kekuwatan kanggo njaga iman lan ora kegoda maksiat.

6. Kultum Tentang Sholat Jumat Untuk Laki-laki

Sedulur lan jamaah sing kinurmatan, ing dina Jum'at ana kewajiban penting kanggo para lanang, yaiku sholat Jum'at. Sholat Jum'at iku kewajiban sing ora kena ditinggal kecuali ana udzur sing sah.
Sholat Jum'at kuwi kalebu sholat sing utama, ngganteni sholat Dhuhur ing dina Jum’at. Ing sholat iki, ana khutbah sing ngemot nasihat lan pangeling-eling kanggo jamaah. Kuwi sebabé, sholat Jum’at ora mung ibadah, nanging uga pendidikan ruhani.
ADVERTISEMENT
Wong lanang sing sengaja ninggalake sholat Jum’at nganti telu kaping berturut-turut, bisa dicap minangka wong fasiq lan atiné dikunci. Kuwi tandha sepira pentingé sholat iki kanggo kaum lanang. Mula aja diremehake, luwih becik nyiapake wektu saka awal supaya ora kesusu.
Mari kita bareng-bareng ngajeni lan njaga sholat Jum’at. Ajak sedulur lan tangga supaya padha gelem melu. Muga-muga kita kalebu wong-wong sing njaga ibadah lan diangkat drajate dening Gusti Allah.

7. Kultum Tentang Berdoa

Para jamaah sing kinurmatan, ing kesempatan iki ayo kita padha nyinaoni bab pentingé donga. Donga iku senjatane wong mukmin. Yen kita nemoni masalah, susah, utawa butuh pitulungan, aja langsung nyerah.
Gusti Allah wis janji ing Qur’an: “Ud’uni astajib lakum”, artine donga maring Aku, mesthi bakal Aku tampa. Iki nuduhake yèn Gusti Allah kuwi cedhak karo hamba-hambaNya. Donga iku wujud pasrah lan nyedhaki marang Pencipta.
ADVERTISEMENT
Nanging, supaya donga kita dikabul, kudu dijaga atiné. Aja mung donga nalika butuh, nanging tansah donga saben dina, nalika seneng lan susah. Donga kudu nganggo rasa tulus, yakin, lan ora tergesa-gesa.
Ayo kita tansah ngelakoni donga saben dina. Donga sakwise sholat, donga kanggo wong tuwa, lan donga kanggo kebaikan dunia akhirat. Muga-muga Gusti Allah tansah paring pangestu lan nampa saben donga kita.

8. Kultum Tentang Selamat Dunia Akhirat

Para jamaah sing kinurmatan, saben manungsa mesthi kepengin uripe slamet lan bahagia. Ora mung ing dunya, nanging uga ing akhirat. Slamet ing dunya tegese urip tentrem, cukup rejeki, sehat, lan dijauhke saka musibah.
Dene slamet ing akhirat yaiku lepas saka siksa neraka lan mlebu swarga. Kuwi kabeh ora bisa digayuh tanpa usaha lan petunjuk saka Gusti Allah. Kita kudu tansah ndedonga supaya diparingi slamet loro-lorone
ADVERTISEMENT
Supaya bisa nggayuh slamet dunya akhirat, kita kudu nglakoni perintah Gusti Allah lan nyingkiri kabeh larangané. Ayo padha nglestarekake sholat, jujur ing usaha, andhap asor, lan ngajeni wong tuwa.
Mula, ayo padha ngupaya urip sing bener lan bermanfaat, supaya Gusti Allah paring ridho lan rahmat. Muga-muga kita kabeh kalebu wong sing menang, slamet dunya lan akhirat, lan ditetepake dadi ahli swarga.
Demikianlah kultum bahasa Jawa yang mampu menenangkan jiwa. Dengan adanya contoh ini, diharapkan bisa menjadi inspirasi bagi siapa pun yang ingin menyampaikan kultum dengan lebih percaya diri dan bermakna. (Nab)